Reklama w mediach społecznościowych
Kresy Wschodnie lub po prostu Kresy, to ziemie znajdujące się na wschodnim pograniczu Polski. Termin ten upowszechnił się pod koniec XIX wieku, określa on tereny dawnej Rzeczypospolitej, ziem Ukrainy, Litwy, Łotwy i Białorusi. Pojęcie „kresów” wypromował poeta romantyczny, uczestnik powstania listopadowego, Wincenty Pol. Kresy kojarzą się z nazwiskami wybitnych polskich poetów romantycznych, muzyków i pisarzy, np. Juliusz Słowacki, Adam Mickiewicz, Stanisław Lem, Henryk Sienkiewicz, Ignacy Paderewski.
Repatrianci z Kresów Wschodnich, województwa tarnopolskiego, gminy Husiatyn, wsi Liczkowce zamieszkują wieś Wierzbową w gminie Gromadka. Liczkowce leżały nad rzeką Tajną, dopływem granicznej rzeki Zbrucz. W wyniku II wojny światowej Kresy nie były już takie jak wcześniej, znane ze współżycia wielu narodów. Polacy z Liczkowiec wyjechali prawie w całości z nadzieją, że niedługo wrócą. W marcu 1946 r. opuścili swoje domy rodzinne i udali się w nieznane. Mogli zabrać ze sobą tylko tyle, ile mieściło się do wagonów kolejowych (narzędzia, sprzęty domowe, ziarno do siewu, bydło i konie, mąkę). Transporty po przekroczeniu granicy Polski pojechały w 2 strony – jeden na północ, a drugi na południowy zachód Polski. Miejscowością, którą upatrzyli sobie powracający z wojny byli żołnierze Ludowego Wojska Polskiego, była Wierzbowa o niemieckiej wtedy jeszcze nazwie Ruckenwaldau (co można rozumieć w przybliżeniu jako Zielone Wzgórze na Błoniach). Przez krótki czas po II wojnie światowej wieś Wierzbowa nosiła nazwę Lwowiec. W tamtych czasach Wierzbowa, jak na niezbyt dużą wieś, była samowystarczalna, z dobrze rozwiniętą infrastrukturą. We wsi mieściła się siedziba władz gminy, parafia, nadleśnictwo, szkoła, urząd pocztowy, zajazd, stacja kolejowa, młyn, odlewnia żeliwa, sklepy, tartak, warsztaty rzemieślnicze.
Przesiedleńcy napływali do Wierzbowej nie tylko z Liczkowiec, Samołuskowiec i Trybuchowiec, ale też z innych rejonów Kresów Wschodnich tj. z okolic Komarna/Chłópy, Buczały, Katarynic, Jasinowa, Buczacza, Duliby, Wołynia. Jednakże dominującą grupę repatriantów stanowili mieszkańcy Liczkowiec. Początki po przyjeździe do Wierzbowej były bardzo trudne. Brakowało wszystkiego oprócz wzajemnej tolerancji. W okresie przejściowym Polacy mieszkali razem z Niemcami w jednym domu. W trudnym procesie zadomawiania się w Wierzbowej dużą rolę odegrał Kościół. Bezcenną pamiątką po życiu na Kresach Wschodnich jest oprawa organowa przywieziona z kresowej Duliby przez pana Wierzejskiego, ustawiona na miejscu skromnego ewangelickiego krzyża w formie ołtarza w kościele filialnym p.w. Niepokalanego Poczęcia NMP w Wierzbowej.
Jedną z osób, które przyjechały do Wierzbowej jest pani Zofia Bezkorowajna, która urodziła się w lipcu 1934 r. w Liczkowcach. Już na Kresach Wschodnich rodzice pani Zofii angażowali się w rozwój kultury. Przedstawienia obrazujące tradycje weselne i dożynkowe wystawiali w Warszawie na ulicy Paderewskiego. Mimo braku plakatów publiczność przychodziła licznie tak, że „sala pękała w szwach”, bo przecież przyjechało wesele z Kresów.
Pani Zofia Bezkorowajna w Wierzbowej chodziła do szkoły, wyszła za mąż za Bolesława Bezkorowajnego, urodziła 4 synów, doczekała się 12 wnuków i 8 prawnuków. W 1970 r. założyła Koło Gospodyń Wiejskich w Wierzbowej, a przy kole zespół folklorystyczny i zespół kolędniczy. Przez ponad 30 lat była przewodniczącą koła i kierownikiem zespołów. Te tradycje, które jej babcie i mama pielęgnowały na Kresach Wschodnich, tutaj w Wierzbowej starała się kultywować. Pani Zofia prowadziła kursy racjonalnego żywienia, garmażeryjne i wypieku ciast. Gotowała na weselach i piekła piękne torty.
Z zespołem folklorystycznym i kolędniczym kilkakrotnie występowała w Legnicy, Ścinawie, Wrocławiu, Nowogrodźcu, Lubinie, Chocianowie i Bolesławcu. W repertuarze zespołów najwięcej śpiewanych piosenek pochodziło z Kresów. Śpiewały o Lwowie, o tęsknocie za rodzinnymi stronami („Czerwony kwiat”, „O mamo otrzyj łzy”).
Piosenka „Bo ja, dziewczyna z Husiatyna” napisana przez pana Franciszka Stempla (słowa i melodia) mówiła o pożegnaniu z Kresami:
Żegnaj mi rzeko pełna blasku,
Przepiękny Zbruczu żegnaj mi,
Dziś rozstajemy się na zawsze,
Przede mną smutne noce, dni.
Oprócz śpiewu Koło Gospodyń Wiejskich przygotowywało tradycyjne potrawy wielkanocne i bożonarodzeniowe. Na Boże Narodzenie gołąbki z kaszą gryczaną i ziemniakami zawijane w liście kapusty kiszonej tzw. hołubcie, ryba w galarecie, kapusta z grzybami, pierogi z kapustą kiszoną i grzybami, barszcz czerwony z fasolą, kluski z makiem. Była też jeszcze potrawa tzw. szaranina, przygotowywana z różnych warzyw (marchew, cebula, fasola, groch), kompot z suszu, kruche ciastka tzw. amoniaczki, biały chleb – kołacz.
Na Wielkanoc tradycyjnie do święconki kiełbasa, szynka, chrzan, jajka malowane w łupinach cebuli lub w soku z buraków, drożdżowa babka na słodko z rodzynkami, chleb pszenny (drożdżowy, osolony, na mleku pieczony).
Alleluja Jezus żyje,
Ten, co za nas życie dał,
Już go dłużej grób nie kryje,
Jak powiedział zmartwychwstał.
Tradycje i zwyczaje kresowe są kultywowane do czasów dzisiejszych w postaci spotkań pt. "Wieczory Kultury Kresowej", prezentacji podczas "Wigilii Wielu Kultur", występów i potraw na imprezach lokalnych, gminnych, powiatowych, regionalnych i ogólnopolskich.
Zapraszamy na stronę Gminnego Ośrodka Kultury i Biblioteki w Gromadce www.gokibgromadka.pl, na której można obejrzeć działania dotyczące kultury kresowej w gminie Gromadka – reklamę w mediach społecznościowych, prezentację archiwalnych zapisów wydarzeń kulturalnych (w tym: imprez kulturalnych, konkursów, koncertów, wystaw), film, w którym Pani Zofia Bezkorowajna wspomina życie na Kresach, a potem we wsi Wierzbowa (lipcowe spotkanie z twórcą/artystą), wirtualny spacer po ekspozycjach i księgozbiorze znajdującym się w Gminnym Ośrodku Kultury i Bibliotece w Gromadce. Podsumowanie działania w formie quizu. Archiwizacja działania na nośnikach cyfrowych (płyta DVD, pendrive).
Informacje pozyskano z albumu pt. „Kresy. Najpiękniejsze miejsca i budowle” Elżbieta i Sławomir Kobojek, kroniki Wierzbowej z 2014 r. ze wspomnień pani Zofii Bezkorowajnej.
Zadanie dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach Programu „Kultura w sieci”.
Tekst opracowała: Bożena Kuchmacz – dyrektor Gminnego Ośrodka Kultury i Biblioteki w Gromadce
Prezentacja archiwalnych zapisów kulturalnych (w tym: imprez kulturalnych, konkursów, koncertów, wystaw)
Rozkwit kultury kresowej popularyzowanej przez mieszkańców wsi Wierzbowa we współpracy z GOKiS w Gromadce w latach 1974 - 2010
Do rozwoju Kultury Kresowej we wsi Wierzbowa przyczyniła się działalność Koła Gospodyń Wiejskich wsi Wierzbowa oraz zespół ludowy "Wierzbowianki" z Wierzbowej, którego organizatorem i kierownikeim była Pani Zofia Bezkorowajna. Zespół pielęgnował wielopokoleniowe tradycje prezentując swoją kulturę na imprezach masowych oraz popularyzował pieśni kresowe w środowisku wiejskim oraz na imprezach gminnych.
Przedstawiamy fotografię owocnej działalności mieszkańców wsi Wierzbowa w krzemieniu kultury kresowej.
Rok 1974 - I miejsce za wieniec dożynkowy we Wrocławiu |
Rok 1974 - I Dożynki Gminne we wsi Wierzbowa |
Rok 1978 - wystę zespołu ludowego "Wierzbowianki" z Wierzbowej |
Rok 1880 - udział zespołu ludowego "Wierzbowianki" w Przeglądzie Piosenek Folklorystycznych w Gromadce |
Rok 1982 - występ zespołu ludowego "Wierzbowianki" w II Wojewódzkim Przeglądzie Zespołów Kolędniczych w Legnicy |
Rok 1984 - udział zespołu ludowego "Wierzbowianki" w Przeglądzie Zespołów Folklorystycznych w Legnicy |
Rok 1984 - udział Koła Gospodyń Wiejskich, zespołu ludowego "Wierzbowianki" oraz mieszkańców wsi Wierzbowa w wystawie Staroci Kresowych w Legnicy |
Rok 1984 - spotkanie kreoswe mieszkańców wsi Wierzbowa w świetlicy wiejsiej w Wierzbowej |
Rok 1986 - udział zespołu ludowego "Wierzbowianki" Dożynkach Gminnych w Osłej |
Rok 1986 - 20-lecie Koła Gospodyń Wiejskich w Wierzbowej w świetlicy wiejskiej w Wierzbowej |
Rok 1987 - udział zespołu ludowego "Wierzbowianki" oraz mieszkańców wsi Wierzbowa w "Jasełkach" w Legnicy |
Rok 1987 - występ zespołu ludowego "Wierzbowianki zorganizowane dla ZBoWiD - u" |
Rok 1988 - udział mieszkańców wsi wierzbowa i zespołu ludowego "Wierzbowianki" w Dożynkach Gminnych |
Rok 1989 - udział zespołu ludowego "Wierzbowianki w przeglądzie Zespołów Folklorystycznych w Legnicy" |
Rok 1990 - Prezentacje wieńca dożynkowego wykonanego przez Koło Gospodyń Wiejskich w Wierzbowej |
Rok 1992 Udział mieszkańców wsi Wierzbowa i zespołu ludowego "Wierzbowianki" w Dożynkach Gminnych w Krzyżowej |
Rok 1995 - Prezentacje tradycji i kultury kresowej zespołu ludowego "Wierzbowianki" w Krotoszycach |
Rok 1995 - udział zespołu ludowego "Wierzbowianki" w Dożynkach Gminnych w Wierzbowej |
Nadanie Pani Zofii Bezkorowajnej Krzyzu Czynu Zbrojnego Polskiej Samoobrony na Kresach Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej oraz za udział w obronie Polaków na Kresach Wschodnich II RP przed zbrojnymi formacjami OUN-UPA w latach 1939-1945 |
Prezentujemy dokumenty działalności Koła Gospodyń Wiejskich, zespołu ludowego "Wierzbowianki" oraz dokumenty Pani Zofii Bezkorowajnej.
           
|
Opracowała: intruktor GOKiS Barbara Deberna
Lipcowe spotkanie z twórcą/artystą
Wirtualny spacer po ekspozycjach i księgozbiorze znajdującym się w Gminnym Ośrodku Kultury i Bibliotece w Gromadce
Podsumowanie działania w formie quizu
1) Kresy to:
A. wschodnie i południowo-wschodnie tereny dawnej Rzeczypospolitej (Ukraina, Litwa, Łotwa, Białoruś)
B. obszary pogranicza zachodniego
C. południowe ziemie Rzeczypospolitej
2) Polskim poetą epoki romantyzmu, urodzonym w Krzemieńcu jest:
A. Adam Mickiewicz
B. Mikołaj Rej
C. Juliusz Słowacki
3) Najwcześniejszy okres twórczości Adama Mickiewicza zwykło się określać mianem:
A. wileńsko-kowieńskim
B. dramatycznym
C. romantycznym
4) Nadwornym poetą Stefana Batorego był:
A. Henryk Sienkiewicz
B. Jan Kochanowski
C. Bruno Schulz
5) Wiersz pt. "Deszcz jesienny" napisał:
A. Stanisław Lem
B. Eliza Orzeszkowa
C. Leopold Staff
6) Utwór pt. "Dumka na dwa serca" wykonywany przez Edytę Górniak i Mieczysława Szczęśniaka kojarzy się z ekranizacją:
A. Potopu
B. Pana Wołodyjowskiego
C. Ogniem i Mieczem
7) Szczepcio i Tońko to lwowscy batiarowie w filmie:
A. "Będzie lepiej" reż. Michała Waszyńskiego
B. "Zakazane piosenki" reż. Leonarda Buczkowskiego
C. "Sami swoi" reż. Sylwestra Chęcińskiego
8) Tradycyjna potrawa kresowa HOŁUBCIE to:
A. gołąbki z kaszą gryczaną i ziemniakami
B. pierogi
C. kołduny
9) Bałakanie to:
A. język lwowskiej ulicy
B. gwara kurpiowska
C. gwara śląska
10) Mieszkańcy wsi Wierzbowa w Gminie Gromadka pochodzą z :
A. Liczkowców pow. Husiatyn
B. Lwowa
C. Truskawca
11) Autorem utworu polskiego pt. "Straszny Dwór" jest:
A. Ignacy Jan Paderewski
B. Krzysztof Penderecki
C. Stanisław Moniuszko
12) Popularna pieśń kresowa to:
A. "Tylko we Lwowie"
B. "To i hola"
C. "Maryjanna"
Podsumowanie quizu:
12 pkt. - jesteś dobry w temacie, znasz kulturę kresową
9 pkt. - jesteś nieźle zorientowany w temacie kultury kresowej
6 pkt. - musisz pogłębić wiedzę na temat kultury kresowej
2 pkt. - powinieneś koniecznie poznać kulturę kresową
Archiwizacja działania na nośnikach cyfrowych (płyta DVD, pendrive)
